گروه بین الملل: "دانیل تروپ"؛ تحلیلگر و خبرنگار نشریه اسپکتیتور در گزارشی نوشت: "امر سالم وزیر سابق دولت سوریه"، با خوشحالی در هتلی پنج ستاره در دمشق با سرمایه گذاران خارجی و اعضای دولت موقت سوریه، معاشرت و خوش و بش میکند. چرا که نه؟ او کاملا مناسب شرایط کنونی است. او پیشتر یکی از وزرای دولت بشار اسد بوده است. با این حال، اکنون به گرمی با مقامهای تحریرالشام خوش و بش دارد. زمانی که بشار اسد در ماه گذشته به خارج از سوریه گریخت، بسیاری از مقامهای دولت وی نیز چنین کردند. با این حال، امر سالم از سوریه خارج نشد.
امر سالم با قدرت میگوید که: "بشار اسد دوست من بود. من فکر میکنم او نیز مرا دوست داشت. با این حال، او به من خیانت کرد. وی از نظر فیزیکی هیچ آسیبی به من نزد. بلکه صرفا از نظر مالی و اقتصادی موجب آسیب به زندگی من شد. البته که وی به مدت ۱۳ سال نیز خروج من از سوریه را قدغن کرد".
سالم کلماتش را با نهایت احتیاط انتخاب میکند. او خود را یک وطنپرست واقعی میداند که وفادارانه به کشورش خدمت کرده و با فساد در درون نظام سیاسی سابق سوریه مقابله کرده است. اینطور به نظر میرسد که تصویرسازیهای وی از خودش موفقیتآمیز بوده است. امر سالم میگوید که تنها دو روز پس از سقوط نظام سیاسی سابق سوریه، گروه تحریرالشام فردی را نزد وی فرستاده است. او به وی گفته: "آقای وزیر، ما میدانیم شما چه کسی هستید. نگران نباشید".
مدتها قبل از آغاز جنگ داخلی در سوریه، سالم برای شرکت مایکروسافت کار میکرد و سالها در سوئیس اقامت داشت. در دهه ۱۹۹۰ میلادی، او از جمله افرادی بود که به باسل الاسد، پسر بزرگتر حافظ اسد که قرار بود جایِ وی را در قدرت بگیرد، مشاوره میداد. با این حال، باسل در جریان یک تصادف رانندگی در سال ۱۹۹۴ فوت کرد. بشار اسد که دوره چشمپزشکی خود را در لندن میگذارند، به سوریه فراخوانده شد تا جای برادرش را بگیرد. بشار اسد پس از آنکه رئیس جمهور سوریه شد، به امر سالم توجه ویژه کرد و او را در سال ۲۰۰۵ به عنوان مشاور خود برگزید.
امر سالم یک سال بعد به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری سوریه انتخاب شد. مدتی بعد او محبوبیت خود را نزد طبقه حاکمه سوریه از دست داد و ممنوعیت انجام سفر برای وی در نظر گرفته شد. با این حال، او در فاصله میان سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ به سِمت وزیر تجارت داخلی و حمایت از مصرفکنندگان سوریه برگزیده شد.
سالم معتقد است که دلیل برخوردهای سخت با وی در قدرت این بوده که او قویا سعی داشته با فساد در سوریه مقابله کند. در عین حال، او درگیریهای جدی را نیز با سرویسهای اطلاعاتی سوریه داشته است. سالم روایتهای مختلفی را مطرح میکند که درقالب تمامی آنها او سعی در حمایت از حقوق مردم و مقابله با دستگاههای قدرت در نظام سیاسی سابق سوریه را داشته است.
سطح فساد در دولت سابق سوریه بالا بوده است. رشوه دادن و گرفتن در سطوح مختلف جریان حکمرانی سوریه نهادینه شده بود. در حالی که الیگارشها و مقامهای ارشد، جیبهای خود را پُر میکردند، سربازان سوری اقدام به رشوهگیری در قالب دریافت پول نقد و همچنین سیگار مالبورو از افرد عادی در ایست بازرسیها میکردند.
امر سالم میگوید که من حتی این مساله را به صورت صریح و عمومی به عنوان وزیر سابق دولت سوریه عنوان کردم: "من اهمیتی به افراد فاسدِ خُرد نمیدهم، زیرا آنها پولی ندارند و برای بقای خود میجنگند. آنچه برای من مهم است مفسدانِ دانه درشت هستند. اگر کسی نتواند نیازهای ساده و ابتدایی خود را تامین کند، من نمیتوانم از او بخواهم که فرشته باشد! "
او مدعی است که هرگز آلوده به فساد نشده و البته که ثروتش نیز ناشی از سهام وی در شرکت مایکروسافت در آمریکا است. با این همه، تعدادی از سوریها باور نمیکنند که هیچ عضوی از دولت سابق سوریه فاسد نباشد چه برسد به اینکه شخص مورد نظر چند سال وزیر هم باشد.
قبل از فروپاشی نظام سیاسی سابق سوریه، اقتصاد این کشور وضعیت به شدت وخیمی داشت. حقوق ماهیانه یک مهندس که در استخدام دولت سوریه بود چیزی در حدود ۴۰۰ هزار پوند سوریه بود که معادل با ۲۵ پوند انگلیس میشود. وضعیت مشابهی در مورد سربازان و افسران رده پایین ارتش سوریه نیز برقرار بود. هنگامی که شورشیان در ماه دسامبر گذشته حمله گسترده خود را آغاز کردند، سربازان پُستهای خود را بدون هرگونه تلاشی برای جنگیدن رها میکردند.
شکم آنها خالی بود و همین مساله موجب میشد تا از مافوقشان نترسند و فرار کنند. نیروهای کمکی در آن زمان نمیرسیدند. جالب اینکه رانندگان خودروها، ماشینهایشان را رها میکردند و یا سوختِ زرهپوشهای در کنترل خود را میفروختند! از نگاه امر سالم، فقر و مشکلات جدی اقتصادی، مولفههای اصلی سقوط دولت اسد بودند. مولفههایی که پُرقدرتتر از ناتوانی ارتش سوریه و یا قدرت شورشیان و همچنین مداخلات خارجی، نظام سیاسی سابق این کشور را به ورطه سقوط کشاندند.
سالم میگوید که "من از انفجار یک جنگ داخلی در سوریه نمیترسم. جنگ داخلی میان مردمی است که مذهب و قومیتهایی متفاوتی دارند. با این حال، من فکر میکنم که ما در سوریه جنگ فقر را شاهد خواهیم بود. نظیر این جنگ را در فرانسه نیز مشاهده کردهایم". اگرچه او در مورد دولت جدیدِ سوریه خوشبین است، با این حال در حوزه اقتصادی، وی از این دولت انتقاد میکند. او میگوید: "دولت جدید سوریه بیش از ۳۰۰ هزار کارمند دولتی را اخراج کرده، زیرا به آنها نیازی ندارد. دراین رابطه ما از ۳۰۰ هزار خانواده حرف میزنیم که هر خانواده به طور میانگین از ۵ نفر تشکیل میشود. شما نمیتوانید کل سوریه را برپایه تجربیات خود در شهر ادلب حکمرانی کنید. ادلب شهر کوچکی است".
زمانی که صحبت از همدستی سالم با بشار اسد و آگاهیاش در مورد آنچه در حال وقوع بود میشود، سالم مواضع مبهم و محتاطانهای را اتخاذ میکند. او میگوید: "رئیس جمهور اسد خیلی ساده لوح بود. مسوولان اطلاعاتی وی را محاصره کرده بودند و آنها میدانستند چطور با وی تعامل داشته باشند. من فکر میکنم آنها بشار اسد را کاملا در فضای بیاطلاعی نگه داشته بودند. من در سال ۲۰۲۲ قانع شدم که خودِ بشار اسد نیز فردی فاسد است".
اگرچه امر سالم هنوز در فهرست افراد تحریم شده از سوی اتحادیه اروپا قرار دارد، با این حال وی مطمئن است که خیلی زود از این لیست خارج خواهد شد. او معتقد است که اگر همین حالا درخواست بدهد میتواند ویزای انگلیس را بگیرد. دختر او شهروندی بریتانیا را دارد و به عنوان یک پژوهشگر ارشد در دانشگاه آکسفورد شاغل است.
او میگوید که از زمان فرار بشار اسد به روسیه به هیچ وجه به دنبال برقراری ارتباط با او نبوده است. اگرچه که میگوید اگر بخواهد میتواند با بشار اسد ارتباط داشته باشد. او میگوید "چرا باید چنین کنم؟ اگر جای او بودم، ترجیح میدادم که بمانم و بمیرم. این کشور شماست و شما آن را به نحو خوبی ترک نکردید".