تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۰۷ ساعت ۱۳:۲۹
کد مطلب : ۴۷۸۲۳۵
۵ پرسش اساسی در خصوص چاپ کتاب
گروه دانش: چاپ کتاب ممکن است با انگیزه‌های انتفاعی، علمی، شخصی، مذهبی و مانند آنها انجام شود. کسانی که به سراغ چاپ کتاب می‌روند، در نهایت، نفعی برای آن متصورند که این انگاره ممکن است صحیح یا غلط باشد. در نوشته حاضر به ۵ پرسش متداول پیرامون چاپ کتاب، از انتخاب کتاب تا قرارداد با ناشر پاسخ داده شده است.
چاپ کتاب نبشته
چه کسانی کتاب چاپ می‌کنند؟
پرسش فوق ناظر به انگیزه کسانی است که به چاپ کتاب اقدام می‌کنند. هرچند که، لزوماً، یک عامل سبب اقدام برای تهیه و چاپ یک کتاب نیست و، گاهی، مؤلفان و مترجمان از چاپ اثر خود انگیزه‌ها و نیت‌های مختلفی را پی می‌گیرند، اما می‌توان گفت چاپ کتاب، اغلب، با این انگیزه‌ها، انجام می‌شود:
• علمی
• تأثیر بر جامعه هدف
• شناساندن تفکر یا روشی خاص به جامعه
• مالی
• کسب شهرت یا برندسازی
• کسب امتیاز علمی یا شغلی
• شخصی
در سال های اخیر رتبه‌بندی و امتیازدهی استادان، معلمان، و دانشجویان متقاضی تحصیل در مقطع دکتری، سبب شده عده زیادی از این عزیزان به چاپ کتاب اقدام کنند. باید توجه داشت که صرف داشتن چیزی به نام کتاب موجب اخذ امتیاز یا رتبه نخواهد بود و کیفیت مطالب و طراحی کتاب و همچنین بررسی کتاب در شورای پژوهش دانشگاه در اخذ امتیاز مورد نظر تأثیر آشکار و مشخص دارد.
در حوزه‌های عمومی یا علوم اجتماعی و انسانی، تألیف یا ترجمه کتابی که محتوای آن ممکن است جامعه هدف را با روش یا اندیشه نویی آشنا کند و بر آنان تأثیر بگذارد، بسیار متداول است، اما باید توجه داشت که بهترین کتاب‌ها از برجسته‌ترین اندیشمندان هم بدون آنکه به جامعه هدف شناسانده شود، توفیقی حاصل نخواهد کرد. کوتاه اینکه باید پذیرفت کتاب هم نوعی کالاست که باید نیاز آن ایجاد و برایش بازاریابی شود. شاید بتوان گفت کتاب‌هایی که با انگیزه‌های مذهبی منتشر می‌شوند و، گاه، در رد نظر طیف مخالف خود استدلال‌‌هایی آورده‌اند هم تا حدودی در این دسته بگنجند.
در ایران، اگر نگوییم محال، بسیار نادر است که کسی از راه انتشار کتاب درآمد قابل توجهی کسب کند. کسانی که با انگیزه صرف مالی به این کار اقدام می‌کنند باید بدانند که، متأسفانه، شهرت صاحب قلم و تبلیغات ناشر یا هر عرضه‌کننده‌ای برای شناساندن کتاب بسیار بیشتر از محتوای کتاب می‌تواند در فروش کتاب تأثیر داشته باشد و همان فروش هم آنقدری نیست که بتوان به آن چندان دل بست. مگر اینکه از شهرت یا مقبولیتی ویژه برخوردار باشند.
این روزها، بسیار، شایع شده است که افراد تأثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی، از بلاگر تا بازیگر و ...، به چاپ کتاب اقدام می‌کنند. آنها گاهی خود به سراغ ناشران می‌روند و گاهی هم ناشران به آنان پیشنهاد می‌دهند. در سال‌های اخیر ناشران نامداری چشم به شهرت افراد معروف هر حوزه در شبکه‌های اجتماعی داشته‌اند و، گاه، شخص گمنام (در حوزه اندیشه و قلم) و حتی ناواردی را (از نظر تسلط به زبان مبدأ و مقصد)، صرفاً به دلیل شهرت، انتخاب کرده و در کتاب‌های ترجمه با گماشتن ویراستاری که بار اصلی ترجمه و بازنویسی کتاب به عهده اوست، متن را تا حدی قابل فهم کرده‌اند تا از مزیت شناخته‌شده بودن آن فرد در شبکه‌های اجتماعی بهره ببرند. در حوزه تألیف وضع از این هم آشفته‌تر است و هر رطب و یابسی به صرف شهرت صاحب آن قابلیت انتشار دارد.
این موارد شما را گول نزند، این افراد با مقبولیتی که در بین دنبال‌کننده‌های خود دارند، هر کالا یا خدماتی را می‌توانند بفروشند.
در این بین عده‌ای هم به دلایل کاملاً شخصی مانند حفظ و ماندگاری شعر یا نثر خود یا عزیز دیگری به این کار اقدام می‌کنند. این عزیزان از توهمات رایج در این حوزه به‌دورند و صرفاً می‌خواهند برای ماندگاری اثری که دارند یا به آنها رسیده است کاری درخور کنند.
از چاب کتاب چه نفعی می‌توان برد؟
چنانچه فرایند انتخاب کتاب، ناشر، نوع قرارداد صحیح انجام شود، غیر از نفع مادیِ البته اندک، شهرت و شناخته‌شدن در آن حوزه را برای صاحب اثر همراه خواهد داشت. جز این در مواردی هم که شخصی برای کسب رتبه و اعتبار علمی به چاپ کتاب اقدام می‌کند، ممکن است بتواند از آن بهره ببرد. (در بخش قبل مفصل‌تر در این باره توضیح داده شد.)
در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی، اغلب، در رزومه کسانی که در این حوزه‌ها فعال‌اند، تألیف یا ترجمه کتاب هم مشاهده می‌شود. این امر فقط به این دلیل نیست که آنها لزوماً در آن حوزه حرف جدیدی برای گفتن دارند یا موضوع کتابی که ترجمه کرده‌اند برای جامعه مفید بوده است؛ تألیف و ترجمه از مواردی است که عده‌ای حتی برای داشتن آن هزینه می‌کنند، زیرا شأن و جایگاهی ویژه به همراه دارد و جامعه هدف آنها را جدی‌تر تلقی می‌کند و به آنها وزن بیشتری می‌دهد.
جز اینها، در سال‌های اخیر مکرر مشاهده شده که برخی مدرسان و استادان با هزینه خود کتاب را چاپ کرده‌اند تا خودشان از تمام منافع مادی آن بهره‌مند شوند. بدین صورت که دانش‌آموزان، دانشجویان یا هنرجویان آنها برای گذراندن درس یا دوره آنها، ناچار، باید کتاب مورد نظر را تهیه کنند. با توجه به اینکه این مورد اخیر، برای همه، نه مطلوب است و نه ممکن، بررسی بیشتر آن موضوع نوشته حاضر نیست.
چطور باید با ناشر قرارداد بست؟
طبعاً، بهترین روش برای عقد قرارداد با ناشر، عقد قراردادی حق‌التألیفی است. به این معنا که درصدی از قیمت پشت جلد (بین ۷ تا ۱۵ درصد) در تیراژ کتاب ضرب می‌شود و حاصل حق‌الزحمه مترجم را مشخص می‌کند. این مبلغ ممکن است در یک یا چند قسط به مترجم یا مؤلف پرداخت شود. غیر از این نوع قرارداد چاپ کتاب با هزینه صاحب اثر و سرمایه آن نیز از موارد رایج و فراگیر است. در این نوع از قراردادها، صاحب اثر تمام هزینه‌های آماده‌سازی تا انتشار کتاب را خود می‌پردازد و، اغلب، همه حقوق مادی و معنوی اثر هم به ایشان تعلق می‌گیرد. نوع سومی هم از قرارداد چاپ کتاب در سال‌های اخیر رایج شده که ناشر حق‌الترجمه/ تألیف صاحب اثر را از فروش پرداخت می‌کند. به این معنا که ابتدا مبلغی پرداخت نمی‌شود و به ازای درصدی مشخص از فروش هر نسخه از کتاب، مبلغی به مترجم یا مؤلف پرداخت می‌شود.
درآمد حاصل از چاپ کتاب، به‌تنهایی، مخارج ما را تأمین می‌کند؟
در سال‌های اخیر در ایران به‌سختی می‌توان نویسنده یا مترجمی را پیدا کرد که تمام‌وقت و صرفاً به فعالیت تألیف یا ترجمه بپردازد و از طریق درآمد‌های حاصل از آن امرار معاش کند. اغلب مترجمان یا مؤلفان، خصوصاً در حوزه علوم اجتماعی و انسانی، به فعالیت‌ها و شغل‌های دیگر هم مشغول‌اند و تألیف یا ترجمه جنب مشغله‌های دیگر آنهاست؛ عضویت در هیئت علمی دانشگا‌ه‌ها و پژوهشکده‌ها، تدریس و شغل‌های مربتط و غیرمرتبط دیگر فعالیت‌هایی است که برای گذران زندگی قابل اتکاتر است تا تألیف و ترجمه.
متأسفانه، می‌توان گفت بخش عمده‌ای از بازار نشر ایران، خصوصاً در حوزه‌های عمومی، علوم انسانی و اجتماعی، با انبوهی از کتاب‌های ترجمه پر شده است. پس وقتی درباره امکان گذران زندگی از راه تألیف و ترجمه کتاب صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که تألیف کتاب، با توجه به زمان بیشتری که نیاز دارد و بازار محدودی که دارد، تا حد زیادی، از دایره بحث خارج می‌شود و نمی‌توان به آن اتکای چندانی کرد. در حوزه ترجمه چند ناشر انگشت‌شمار هستند که حق‌الترجمه‌های قابل توجهی می‌پردازند و پرداخت‌هایشان به‌موقع انجام می‌شود. مقدار حق‌الترجمه دریافتی بعض از مترجمانی که مداوم با این ناشران همکاری می‌کنند، تا حدودی، برای گذران زندگی و جدی گرفتن این شغل مناسب است.
چه زمانی با سرمایه خود کتاب چاپ کنیم؟
مجموعه چاپ کتاب نبشته به نشانی nebeshteh.com بیش از هر چیزی، در پی انتقال اطلاعات صحیح و کافی برای اخذ تصمیمی درست به کسانی بوده است که می‌خواهند با هزینه خود کتاب چاپ کنند. گواه ما تعداد زیادی از مشتاقان چاپ کتاب، خصوصاً در حوزه شعر و داستان، است که پس از صحبت با مشاوران ما از چاپ اثر خود (یا دست‌کم چاپ آن در مجموعه ما) منصرف شده‌اند. ما در مجموعه خود در حوزه شعر و ترانه پیش از عقد قرارداد و ارسال برای وزارت ارشاد و به‌صورت رایگان به صاحبان اثر مشاوره می‌دهیم و چنانچه شعرهای ارسالی آنان، خصوصاً شعرهای کلاسیک، از نظر ضعف تألیف، ایرادات وزنی و قافیه‌ای و همچنین مضمونی نکته قابل ذکر یا ایرادی داشته باشد، حتماً گوشزد می‌کنیم و با احترام به همه عزیزانی که در این حوزه فعال‌اند، هر اثری در مجموعه ما قابلیت انتشار ندارد.
اما در حوزه‌های دیگر هم مطالبی که در بالا ذکر شد، به علاقه‌مندان چاپ کتاب، عرضه خواهد شد تا در فضایی روشن و با داشتن اطلاعات کافی نسبت به اقدام به چاپ کتاب یا امتناع از آن تصمیم بگیرند. چنانچه پس از خواندن مطالب فوق، همچنان مصمم‌اید که کتابتان را با هزینه شخصی چاپ کنید، می‌توانید از بخش هزینه چاپ کتاب در سایت نبشته آن را محاسبه کنید. تلاش کرده‌ایم تمام موارد ممکن در فرم محاسبه گنجانده شود. هزینه‌های مندرج در فرم همواره بروز است و همه هزینه‌هایی که پرداخت خواهید کرد، عیناً، مطابق خدماتی است که در سایت و فرم حاضر درج شده و انتخاب می‌کنید.
در این سال‌ها ناشران زیادی هم از خدمات چاپ دیجتال کتاب مجموعه ما بهره برده‌اند. چنانچه ناشرید یا کتابی دارید که قبلاً آن را چاپ کرده‌اید و اجازه انتشار آن را دارید، می‌توانید هزینه چاپ آن را از فرمی که در صفحه چاپ دیجیتال کتاب تعبیه شده است، محاسبه کنید.
پرسش فوق ناظر به انگیزه کسانی است که به چاپ کتاب اقدام می‌کنند. هرچند که، لزوماً، یک عامل سبب اقدام برای تهیه و چاپ یک کتاب نیست و، گاهی، مؤلفان و مترجمان از چاپ اثر خود انگیزه‌ها و نیت‌های مختلفی را پی می‌گیرند، اما می‌توان گفت چاپ کتاب، اغلب، با این انگیزه‌ها، انجام می‌شود:
• علمی
• تأثیر بر جامعه هدف
• شناساندن تفکر یا روشی خاص به جامعه
• مالی
• کسب شهرت یا برندسازی
• کسب امتیاز علمی یا شغلی
• شخصی
در سال های اخیر رتبه‌بندی و امتیازدهی استادان، معلمان، و دانشجویان متقاضی تحصیل در مقطع دکتری، سبب شده عده زیادی از این عزیزان به چاپ کتاب اقدام کنند. باید توجه داشت که صرف داشتن چیزی به نام کتاب موجب اخذ امتیاز یا رتبه نخواهد بود و کیفیت مطالب و طراحی کتاب و همچنین بررسی کتاب در شورای پژوهش دانشگاه در اخذ امتیاز مورد نظر تأثیر آشکار و مشخص دارد.
در حوزه‌های عمومی یا علوم اجتماعی و انسانی، تألیف یا ترجمه کتابی که محتوای آن ممکن است جامعه هدف را با روش یا اندیشه نویی آشنا کند و بر آنان تأثیر بگذارد، بسیار متداول است، اما باید توجه داشت که بهترین کتاب‌ها از برجسته‌ترین اندیشمندان هم بدون آنکه به جامعه هدف شناسانده شود، توفیقی حاصل نخواهد کرد. کوتاه اینکه باید پذیرفت کتاب هم نوعی کالاست که باید نیاز آن ایجاد و برایش بازاریابی شود. شاید بتوان گفت کتاب‌هایی که با انگیزه‌های مذهبی منتشر می‌شوند و، گاه، در رد نظر طیف مخالف خود استدلال‌‌هایی آورده‌اند هم تا حدودی در این دسته بگنجند.
در ایران، اگر نگوییم محال، بسیار نادر است که کسی از راه انتشار کتاب درآمد قابل توجهی کسب کند. کسانی که با انگیزه صرف مالی به این کار اقدام می‌کنند باید بدانند که، متأسفانه، شهرت صاحب قلم و تبلیغات ناشر یا هر عرضه‌کننده‌ای برای شناساندن کتاب بسیار بیشتر از محتوای کتاب می‌تواند در فروش کتاب تأثیر داشته باشد و همان فروش هم آنقدری نیست که بتوان به آن چندان دل بست. مگر اینکه از شهرت یا مقبولیتی ویژه برخوردار باشند.
این روزها، بسیار، شایع شده است که افراد تأثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی، از بلاگر تا بازیگر و ...، به چاپ کتاب اقدام می‌کنند. آنها گاهی خود به سراغ ناشران می‌روند و گاهی هم ناشران به آنان پیشنهاد می‌دهند. در سال‌های اخیر ناشران نامداری چشم به شهرت افراد معروف هر حوزه در شبکه‌های اجتماعی داشته‌اند و، گاه، شخص گمنام (در حوزه اندیشه و قلم) و حتی ناواردی را (از نظر تسلط به زبان مبدأ و مقصد)، صرفاً به دلیل شهرت، انتخاب کرده و در کتاب‌های ترجمه با گماشتن ویراستاری که بار اصلی ترجمه و بازنویسی کتاب به عهده اوست، متن را تا حدی قابل فهم کرده‌اند تا از مزیت شناخته‌شده بودن آن فرد در شبکه‌های اجتماعی بهره ببرند. در حوزه تألیف وضع از این هم آشفته‌تر است و هر رطب و یابسی به صرف شهرت صاحب آن قابلیت انتشار دارد.
این موارد شما را گول نزند، این افراد با مقبولیتی که در بین دنبال‌کننده‌های خود دارند، هر کالا یا خدماتی را می‌توانند بفروشند.
در این بین عده‌ای هم به دلایل کاملاً شخصی مانند حفظ و ماندگاری شعر یا نثر خود یا عزیز دیگری به این کار اقدام می‌کنند. این عزیزان از توهمات رایج در این حوزه به‌دورند و صرفاً می‌خواهند برای ماندگاری اثری که دارند یا به آنها رسیده است کاری درخور کنند.
از چاب کتاب چه نفعی می‌توان برد؟
چنانچه فرایند انتخاب کتاب، ناشر، نوع قرارداد صحیح انجام شود، غیر از نفع مادیِ البته اندک، شهرت و شناخته‌شدن در آن حوزه را برای صاحب اثر همراه خواهد داشت. جز این در مواردی هم که شخصی برای کسب رتبه و اعتبار علمی به چاپ کتاب اقدام می‌کند، ممکن است بتواند از آن بهره ببرد. (در بخش قبل مفصل‌تر در این باره توضیح داده شد.)
در حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی، اغلب، در رزومه کسانی که در این حوزه‌ها فعال‌اند، تألیف یا ترجمه کتاب هم مشاهده می‌شود. این امر فقط به این دلیل نیست که آنها لزوماً در آن حوزه حرف جدیدی برای گفتن دارند یا موضوع کتابی که ترجمه کرده‌اند برای جامعه مفید بوده است؛ تألیف و ترجمه از مواردی است که عده‌ای حتی برای داشتن آن هزینه می‌کنند، زیرا شأن و جایگاهی ویژه به همراه دارد و جامعه هدف آنها را جدی‌تر تلقی می‌کند و به آنها وزن بیشتری می‌دهد.
جز اینها، در سال‌های اخیر مکرر مشاهده شده که برخی مدرسان و استادان با هزینه خود کتاب را چاپ کرده‌اند تا خودشان از تمام منافع مادی آن بهره‌مند شوند. بدین صورت که دانش‌آموزان، دانشجویان یا هنرجویان آنها برای گذراندن درس یا دوره آنها، ناچار، باید کتاب مورد نظر را تهیه کنند. با توجه به اینکه این مورد اخیر، برای همه، نه مطلوب است و نه ممکن، بررسی بیشتر آن موضوع نوشته حاضر نیست.
چطور باید با ناشر قرارداد بست؟
طبعاً، بهترین روش برای عقد قرارداد با ناشر، عقد قراردادی حق‌التألیفی است. به این معنا که درصدی از قیمت پشت جلد (بین ۷ تا ۱۵ درصد) در تیراژ کتاب ضرب می‌شود و حاصل حق‌الزحمه مترجم را مشخص می‌کند. این مبلغ ممکن است در یک یا چند قسط به مترجم یا مؤلف پرداخت شود. غیر از این نوع قرارداد چاپ کتاب با هزینه صاحب اثر و سرمایه آن نیز از موارد رایج و فراگیر است. در این نوع از قراردادها، صاحب اثر تمام هزینه‌های آماده‌سازی تا انتشار کتاب را خود می‌پردازد و، اغلب، همه حقوق مادی و معنوی اثر هم به ایشان تعلق می‌گیرد. نوع سومی هم از قرارداد چاپ کتاب در سال‌های اخیر رایج شده که ناشر حق‌الترجمه/ تألیف صاحب اثر را از فروش پرداخت می‌کند. به این معنا که ابتدا مبلغی پرداخت نمی‌شود و به ازای درصدی مشخص از فروش هر نسخه از کتاب، مبلغی به مترجم یا مؤلف پرداخت می‌شود.
درآمد حاصل از چاپ کتاب، به‌تنهایی، مخارج ما را تأمین می‌کند؟
در سال‌های اخیر در ایران به‌سختی می‌توان نویسنده یا مترجمی را پیدا کرد که تمام‌وقت و صرفاً به فعالیت تألیف یا ترجمه بپردازد و از طریق درآمد‌های حاصل از آن امرار معاش کند. اغلب مترجمان یا مؤلفان، خصوصاً در حوزه علوم اجتماعی و انسانی، به فعالیت‌ها و شغل‌های دیگر هم مشغول‌اند و تألیف یا ترجمه جنب مشغله‌های دیگر آنهاست؛ عضویت در هیئت علمی دانشگا‌ه‌ها و پژوهشکده‌ها، تدریس و شغل‌های مربتط و غیرمرتبط دیگر فعالیت‌هایی است که برای گذران زندگی قابل اتکاتر است تا تألیف و ترجمه.
متأسفانه، می‌توان گفت بخش عمده‌ای از بازار نشر ایران، خصوصاً در حوزه‌های عمومی، علوم انسانی و اجتماعی، با انبوهی از کتاب‌های ترجمه پر شده است. پس وقتی درباره امکان گذران زندگی از راه تألیف و ترجمه کتاب صحبت می‌کنیم، باید توجه داشته باشیم که تألیف کتاب، با توجه به زمان بیشتری که نیاز دارد و بازار محدودی که دارد، تا حد زیادی، از دایره بحث خارج می‌شود و نمی‌توان به آن اتکای چندانی کرد. در حوزه ترجمه چند ناشر انگشت‌شمار هستند که حق‌الترجمه‌های قابل توجهی می‌پردازند و پرداخت‌هایشان به‌موقع انجام می‌شود. مقدار حق‌الترجمه دریافتی بعض از مترجمانی که مداوم با این ناشران همکاری می‌کنند، تا حدودی، برای گذران زندگی و جدی گرفتن این شغل مناسب است.
چه زمانی با سرمایه خود کتاب چاپ کنیم؟
مجموعه چاپ کتاب نبشته به نشانی nebeshteh.com بیش از هر چیزی، در پی انتقال اطلاعات صحیح و کافی برای اخذ تصمیمی درست به کسانی بوده است که می‌خواهند با هزینه خود کتاب چاپ کنند. گواه ما تعداد زیادی از مشتاقان چاپ کتاب، خصوصاً در حوزه شعر و داستان، است که پس از صحبت با مشاوران ما از چاپ اثر خود (یا دست‌کم چاپ آن در مجموعه ما) منصرف شده‌اند. ما در مجموعه خود در حوزه شعر و ترانه پیش از عقد قرارداد و ارسال برای وزارت ارشاد و به‌صورت رایگان به صاحبان اثر مشاوره می‌دهیم و چنانچه شعرهای ارسالی آنان، خصوصاً شعرهای کلاسیک، از نظر ضعف تألیف، ایرادات وزنی و قافیه‌ای و همچنین مضمونی نکته قابل ذکر یا ایرادی داشته باشد، حتماً گوشزد می‌کنیم و با احترام به همه عزیزانی که در این حوزه فعال‌اند، هر اثری در مجموعه ما قابلیت انتشار ندارد.
اما در حوزه‌های دیگر هم مطالبی که در بالا ذکر شد، به علاقه‌مندان چاپ کتاب، عرضه خواهد شد تا در فضایی روشن و با داشتن اطلاعات کافی نسبت به اقدام به چاپ کتاب یا امتناع از آن تصمیم بگیرند. چنانچه پس از خواندن مطالب فوق، همچنان مصمم‌اید که کتابتان را با هزینه شخصی چاپ کنید، می‌توانید از بخش هزینه چاپ کتاب در سایت نبشته آن را محاسبه کنید. تلاش کرده‌ایم تمام موارد ممکن در فرم محاسبه گنجانده شود. هزینه‌های مندرج در فرم همواره بروز است و همه هزینه‌هایی که پرداخت خواهید کرد، عیناً، مطابق خدماتی است که در سایت و فرم حاضر درج شده و انتخاب می‌کنید.
در این سال‌ها ناشران زیادی هم از خدمات چاپ دیجتال کتاب مجموعه ما بهره برده‌اند. چنانچه ناشرید یا کتابی دارید که قبلاً آن را چاپ کرده‌اید و اجازه انتشار آن را دارید، می‌توانید هزینه چاپ آن را از فرمی که در صفحه چاپ دیجیتال کتاب تعبیه شده است، محاسبه کنید.
پربينندهترين مطالب و خبرها
