زلزله بازگشت ظریف به دولت در اردوگاه تندروها

گروه سیاسی: ظریف از جمله چهره‌هایی بود که حضورش از ابتدای مبارزات انتخاباتی پزشکیان با واکنش شدید تندروها و جریان پایداری روبه‌رو شد و ناظران معتقدند که در چند حضور از جمله صحبت‌های چند دقیقه‌ای در برنامه میزگرد سیاسی، تمام معادلات طرف مقابل را بر هم زد.

معاون راهبردی رئیس‌جمهور که چندی پیش از استعفای خود خبر داده بود، در دیدار روز گذشته اعضای دولت چهاردهم با مقام رهبری حاضر شد و سپس از بازگشت خود به دولت خبر داد.
 او نوشت: «پس از پیگیری‌ها و رایزنی‌های مدبرانه ریاست محترم جمهوری و با دستور کتبی ایشان، با توکل به‌خدا و امید به همراهی و راهنمایی مردم بزرگوار، انجام وظیفه در معاونت راهبردی رئیس‌جمهور را ادامه خواهم داد. از حضور دیرهنگام در دیدار رهبری پوزش می‌خواهم.»

یکی از گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه بازگشت ظریف به معاونت راهبردی، صدور حکم حکومتی از سوی رهبری است. ظریف در توئیت دیروز اظهار داشت که بازگشتش «پس از پیگیری‌ها و رایزنی‌های مدبرانه ریاست محترم جمهوری و با دستور کتبی ایشان» صورت گرفته است. مشخص نیست که رایزنی میان پزشکیان و نهادهای امنیتی صورت‌گرفته، حکم حکومتی از سوی رهبری صادر شده یا پزشکیان از اختیارات خود استفاده کرده است.

سکوت در اردوگاه تندرو
تا زمان تنظیم این گزارش به غیر از بعضی اکانت‌های موسوم به سایبری، حمید رسایی، نماینده تهران در مجلس و یکی از نویسندگان کیهان به این مسئله واکنش تندی نشان داده نشد. رسایی در توئیتر نوشت: «در صورت صحت ادعای آقای ظریف و ابقای وی در جایگاه معاونت، مطابق قانون، اولاً این حکم معاونت راهبردی کان لم یکن (یعنی باطل) و ثانیاً مرتکب (یعنی آقای پزشکیان) به محرومیت از حقوق اجتماعی درجه۵ ماده۱۹ قانون مجازات اسلامی (۵ تا ۱۵ سال محرومیت) محکوم می‌شود.»
نویسنده کیهان نیز با تیتر «چند پرده از بی‌صداقتی ظریف» نوشت: «آقای ظریف پس از معرفی کابینه پیشنهادی آقای پزشکیان، شامورتی بازی درآورد و با تظاهر به اینکه از کابینه پیشنهادی راضی نیست، ژست استعفا از معاونت راهبردی را گرفت. (هرچند که علت اصلی ناراحتی وی، ممنوعیت قانونی ناشی از تابعیت دوگانه فرزندان بود).»

حساسیت روی ظریف
محمدجواد ظریف ۲۱ مرداد ۱۴۰۳ استعفا داد. تفسیرهای گوناگونی از این مسئله مطرح شد؛ از جمله اینکه او به دلیل تابعیت مضاعف فرزندانش و به موجب قانون نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس مجبور به استعفا شده است. این روایتی است که امیرحسین ثابتی‌منفرد، مجری سابق تلویزیون و نماینده فعلی مجلس مطرح کرد. ظریف نیز شاید در واکنشی غیرمستقیم گفت که هیچ نهادی با انتصاب او مخالفتی نکرده است. این یک روایت است و روایت دیگر از اختلاف میان او و پزشکیان برای انتخاب وزرا خبر می‌دهد؛ اختلافی که تائید نشد. سوالی که همان زمان به وجود آمد این بود که آیا رئیس‌جمهور بدون استعلام از نهاد امنیتی حکمی صادر کرده؟ این سوال هنوز پاسخ درستی نگرفته است. 

ظریف از جمله چهره‌هایی بود که حضورش از ابتدای مبارزات انتخاباتی پزشکیان با واکنش شدید تندروها و جریان پایداری روبه‌رو شد و ناظران معتقدند که در چند حضور از جمله صحبت‌های چند دقیقه‌ای در برنامه میزگرد سیاسی، تمام معادلات طرف مقابل را بر هم زد. ظریف معمار برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ و رفع تحریم‌های شورای امنیت است؛ طبیعی بود که تیم سعید جلیلی به‌عنوان معمار تحریم‌های شورای امنیت و نمایندگان جریان فکری که مذاکره و تبادل امتیاز را خیانت تلقی می‌کنند، نسبت به حضور او کنار پزشکیان حساسیت نشان دهند. یک روایت تائیدنشده نیز وجود دارد که ظریف استعفا داد تا فشار جریان افراطی روی پزشکیان و مجلس کم شود و بتواند رای اعتماد وزرا به‌ویژه وزیر امور خارجه را بگیرد و کار دولت را آغاز کند.

بازگشت ظریف
ظریف پس از پیروزی پزشکیان، مشاور رئیس‌جمهور باقی ماند و مدیریت سازوکاری تحت عنوان شورای راهبری را بر عهده گرفت. برای اولین بار بود که روند انتخاب مدیران دولت از سطح وزیر و معاونین رئیس‌جمهور در یک سازوکار مشخص و نه صرفاً پشت درهای بسته انجام می‌شد. آخرین اظهارنظر ظریف نشان‌ می‌دهد که ۷۰ درصد انتصابات خروجی این شورا بوده است.

در حال حاضر برای اولین بار، اهل سنت به کابینه وارد شدند و سهم زنان از معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری،‌ فراتر رفته است.  حضور ظریف در اولین دیدار هیئت دولت با مقام رهبری، مورد توجه قرار گرفت. چراکه در این دیدار به غیر از مشاوران آیت‌الله خامنه‌ای و برخی منصوبان ایشان، تنها اعضای دولت چهاردهم حضور داشتند.

اشخاصی مثل رئیس سازمان اداری و استخدامی نیز که از دولت سیزدهم در این دیدار بودند، هنوز جایگزین نشدند و همچنان عضو هیئت دولت محسوب می‌شوند.پس از انتشار این تصاویر بود که ظریف نیز در توئیتر از بازگشت خود به معاونت راهبردی خبر داد. از ۲۱ مرداد که ظریف استعفا داد تا ۶ شهریور که خبر بازگشتش منتشر شد، مسعود پزشکیان با این استعفا موافقت نکرد. خبر یک دیدار میان ظریف و پزشکیان نیز به صورت عمومی منتشر شد.